پیاده‌روی اربعین و ارتقای وحدت ملی
تاریخ انتشار: ۱۳ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۱۴۴۷۹
مناسک ضمن حفظ معنای درونی خویش در گذر زمان و به تناسب شرایط زمانه دچار دگرگونی‌هایی شده‌اند، اما نقش کارکردی خویش را از دست نداده و حتی به بازتولید خویش پرداخته‌اند.
در این میان نگره‌های دینی برای اثربخشی و ماندگاری بیش از پیش خود و ظهور و بروز اجتماعی و اثربخشی پایدار از مناسک بهره برده‌اند. به همین خاطر است که اساساً هر زمان که از مناسک سخن می‌گوییم ذهن ناخودآگاه به سوی معانی و باورهای دینی رهنمون می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اسلام به عنوان دینی که از رویکردهای ممتاز اجتماعی برخوردار است و زیست و زندگی مردم را مورد توجه قرار می‌دهد، با هدف اصلاح اجتماعی و ساخت یک جامعه اسلامی از مناسک بهره می‌برد. فرهنگ شیعی که از قرآن، سیره و روایات و احادیث بهره می‌برد، بیشترین ظرفیت برای خلق فضاهای مناسکی و بهره بردن از موهبت‌های آن را دارد.
در میان همه مناسک‌های دینی با مواردی روبه‌رو هستیم که چنان فراگیر و ژرف می‌شوند که وزنی متفاوت با همه مناسک مشابه خویش پیدا می‌کنند.
مسئله اربعین و مناسک پیرامون آن از جمله مواردی است که در گذر زمان چنین وضعیتی یافته و به عرصه‌ای متفاوت از دیگر موارد مشابه بدل شده است. مهمترین و برجسته‌ترین مؤلفه‌های سازنده مناسک همه و همه در آیین اربعین حسینی جمع شده و رویدادی بی‌نظیر را پدید آورده است. حتی می‌توان گفت اربعین از این قدرت برخوردار است که وجوه فردی دین را نیز در تراز جمعی طرح و تقویت کند.
رویداد اربعین، خصلت و ویژگی جمعی دارد و به جای تأکید بر فردگرایی جمع را در نظر می‌گیرد. جز این باید اشاره کرد که اربعین صرفاً در ابعاد فرهنگی و آیینی خلاصه نمی‌شود و از وجوه پرشمار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برخوردار است. استمرار رویداد اربعین این وجوه متکثر را مرتباً بازتولید کرده و بر قدرت آن می‌افزاید.
این رویداد برآمده از دل دین در زمانه‌های گوناگون و وجود نگره‌های سیاسی و حاکمیتی مختلف همواره به شکل خودجوش و با بهره بردن از حضور مردم ادامه حیات داده است. هر چند در هر زمانه‌ای که رویکردهای حاکمیتی با پنداره معنایی اربعین هماهنگ‌تر بوده بروز و ظهور این جلوه جمعی رویکرد دینی پررنگ‌تر شده است. پس از انقلاب اسلامی نیز حاکمیت برآمده از دین نسبت به برپایی مراسم اربعین ورودی جدی داشته است.
هر چند این مداخله باید بسیار طبیعی باشد و اخلالی در مردمی بودن آن به وجود نیاورد. مهمترین وجه رویداد اربعین حضور جمعی و فارغ از انگاره‌های مادی و این‌جهانی است. جمعیتی متنوع از نژادها و فرهنگ‌های گوناگون و طبقات اجتماعی متفاوت کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و بی‌توجه به اختلاف‌های رنگارنگشان در یک مسیر و کنار یکدیگر گام برمی‌دارند.
اربعین پدیده‌ای کاملاً اجتماعی است که از درونمایه‌ای متفاوت برخوردار است. از این روی باید گفت یکی از برجسته‌ترین کارکردهای اربعین ایجاد وحدت و همگرایی وسیع میان طیف‌های گوناگون است. در شرایط امروز که دشمن تمرکز خویش را بر اختلاف‌افکنی و فاصله انداختن میان مردم قرار داده است چه رویداد و کنشی ویژه‌تر از اربعین می‌تواند به همگرایی و وحدت مردم کمک کند. رویدادی که متعلق به هیچ طبقه خاصی نیست و درونمایه آن آزادی‌خواهی و عدالت است.
دیگر کارکرد ویژه اربعین
از این روی تمرکز بر اربعین می‌تواند زمینه‌ساز وحدت ملی میان نه تنها مردم ایران چه بسا مسلمانان و آزادی‌خواهان جهان باشد. آشکار است که برای تحقق این امر مهم جدای از نگاه صرفاً خدماتی فیزیکی به زائران اربعین، نیازمند تمرکز بر وجوه فرهنگی این کلان‌رویداد و طراحی برنامه‌های متناسب با آن برای جامعه هستیم. این جامعه شامل زائران اربعین و افراد حاضر در جامعه هر دو در کنار یکدیگر است. بازخوانی جامع اربعین و بازشناسی و برنامه‌ریزی ظرفیت‌های آن نخستین گام در این مسیر است.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: پیاده روی اربعین وحدت ملی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۱۴۴۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شبکه‌های اجتماعی یا ماشین‌های معتادساز
بدون شک در سال‌های اخیر و در پی گسترش روزافزون استفاده از شبکه‌های اجتماعی در جهان و به‌تبع آن ایران به رغم فیلترینگ گسترده در کشورمان برای شما هم پیش آمده است که خود را در ازای زمانی که در این شبکه‌ها می‌گذرانید سرزنش کرده باشید یا در گیروگرفت تعداد دنبال کننده، لایک و کامنت گرفتار شده و ندانسته باشید چرا گاهی با استقبالی مواجه می‌شوید که انتظارش را ندارید و گاهی خبری از خیل لایک‌ها و کامنت‌هایی که پیش‌تر می‌گرفتید، نیست.
به گزارش هم‌میهن، شبکه‌های اجتماعی یا آن‌طور که دکتر آذرخش مکری، روانپزشک می‌گوید ماشین‌های معتادساز، محصول ذهنی قوی‌ترین مغز‌های سیلیکون‌ولی به خوبی می‌دانند چگونه ما را به کمک چند اختراع؛ دکمه لایک، امکان گذاشتن کامنت، شمارشگر لایک، کامنت و دنبال‌کنندگان و نوتیفیکیشنی که برای همه این موارد به صدا درمی‌آید گرفتار خود سازند.
در چنین وضعیتی وقتی خواننده‌ای که بالاترین تعداد دنبال‌کننده را به‌عنوان یک زن در اینستاگرام دارد از خداحافظی خود از این فضا خبر می‌دهد، بی‌شک توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. سلنا گومز، خواننده آمریکایی با ۴۲۹ میلیون دنبال‌کننده، ۲۹۶ دنبال‌شونده و ۱۹۷۶ پست منتشرشده در صفحه اینستاگرام اعلام کرده، اگرچه حساب رسمی‌اش در این شبکه اجتماعی همچنان فعال است، اما خود از این شبکه بیرون آمده و دیگر به جای ارسال پیام به دوستانش با آنها تلفنی صحبت می‌کند. او این تصمیم را باارزش‌ترین هدیه‌ای دانسته که برای سلامت ذهنی‌اش به خود داده است.
دکمه لایک؛ ابرکشف شبکه‌های اجتماعییکی از ابرکشف‌های شبکه‌های اجتماعی که توسط فیس‌بوک صورت گرفت؛ اضافه‌شدن دکمه لایکی بود که هزاران کاربر را به‌مرور به دام لایک‌زدن و لایک‌گرفتن مدام، تایید شدن و احساسی از توانایی تایید کردن، کشاند.
این بخشی از صحبت‌های آذرخش مکری، روانپزشک در ویدئویی است که در ادامه آن چنین می‌گوید: «یکی از داستان‌های مشهور بوروس فردریک اسکینر اگرچه ممکن است ساختگی باشد از این قرار است که می‌گوید با ابراندیشمند دیگر بشری، اریک فروم در پنلی نشسته بودم اسکینر یادداشتی را میان آنها که در نزدیکی‌اش نشسته بودند دست به‌دست می‌چرخاند و می‌پرسد، می‌خواهید کاری کنم که اریک فروم دستش را مرتب بالا و پایین ببرد؟!
آنها بر این موضوع شرط می‌بندند و اسکینر روبه‌روی فروم می‌نشیند و هر زمان که فروم دستش را بالا و پایین می‌برد، اسکینر سرش را به نشانه تایید تکان می‌دهد و هر زمان که فروم این کار را نمی‌کند، اسکینر سمت دیگر را نگاه می‌کند. اسکینر آنقدر این کار را تکرار می‌کند و فروم آنقدر دستش را بالا و پایین می‌برد که ساعت از دستش باز می‌شود و روی میز می‌افتد. هرچند ما نمی‌توانیم صددرصد به این روایت اطمینان کنیم، اما در محافل روان‌شناسی، روایتی مشهور است و به‌عبارت دیگر نشان می‌دهد که یک سر تکان دادن ساده، چگونه فروم را شرطی کرده و موجب بروز رفتاری خاص در او شده بود.»
او با اشاره به اینکه «ممکن است بپرسید مگر یک سر تکان دادن ساده از چه ارزش و اهمیتی برخوردار است؟»، می‌افزاید: «این سر تکان دادن، نشانه تاکید است. گرد گیگِرنتسر، روانشناس آلمانی معتقد است که یکی از ابرکشف‌های شبکه‌های اجتماعی توسط فیس‌بوک صورت گرفت و آن دکمه لایکی بود که اضافه شد. او می‌گوید، انسان با کبوتر و موش آزمایشگاهی هیچ تفاوتی ندارد و به‌راحتی در دام لایک‌زدن و لایک‌گرفتن خواهد افتاد. این یکی از پیچیدگی‌های نوع بشر است که می‌تواند به چیز‌هایی که از هیچ ارزشی برخوردار نیستند، اعتیاد پیدا کند و اینجا کلید لایک به‌راحتی می‌تواند من و شما را به خود معتاد کند.
درنتیجه میان سرعت لایکی که یک‌نفر دریافت می‌کند و فاصله زمانی انتشار پست بعدی توسط او، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. هر لایک، احساسی از دریافت پاداش را در ناخودآگاه فرد ایجاد می‌کند و موجب می‌شود او مرتب این رفتار را انتشار پست بعدی و بعدی را تکرار کند.
درعین‌حال لایک‌زدن، در فرد احساسی از موثربودن ایجاد می‌کند و حسی از تاثیرگذاری به او دست می‌دهد و برای همین مرتب به این رفتار ادامه خواهد داد. به‌عبارت‌دیگر اگر ما آمار مرتبط با تعداد دنبال‌کنندگان، بازدید، کامنت و... را از شبکه‌های اجتماعی پنهان یا پاک کنیم، قدرت این شبکه‌ها بخار خواهد شد و به هوا خواهد رفت.
این شبکه‌ها، ماشین‌های معتادسازند و به گونه‌ای هوشمندانه طراحی شده‌اند که بتوانند شما را همراه و وابسته به خود نگه دارند. این اتفاق به کمک چند اختراع؛ دکمه لایک، امکان گذاشتن کامنت، شمارشگر لایک، کامنت، دنبال‌کنندگان و نوتیفیکیشنی که برای همه این موارد به صدا درمی‌آید، رخ می‌دهد و به‌عبارت‌دیگر شما در این شبکه‌ها گیر می‌افتید.»
نکته دیگر دراین‌میان مسئله تقویت غیرمتناوب تصادفی است؛ اینکه پست‌های منتشرشده توسط شما هرازگاه با میزان بالایی از لایک و کامنت مواجه شود درحالی‌که نمی‌دانید چرا چنین اتفاقی برای دیگر پست‌های‌تان نیفتاده است. چیزی که در قمار هم رخ می‌دهد؛ یک دست می‌برید و ده‌ها دست می‌بازید یا برعکس.
آذرخش مکری با اشاره به این موضوع در پایان می‌گوید: «اسکینر متوجه شده بود که این خطرناک‌ترین و اعتیادآورترین سیستم وابسته‌سازی است و این فکر را مانند خوره به ذهن‌تان می‌اندازد که چرا یک‌بار می‌شود، یک‌بار نه. به‌عبارت‌دیگر شما از طریق تقویت تصادفی غیرممتد گرفتار و معتاد می‌شوید.
درهمین‌زمینه باید به والدین هشدار داد که کودک خود را برای گذراندن ساعت‌ها وقت در شبکه‌های اجتماعی سرزنش نکنید. چون او نمی‌تواند با ابرمغز‌هایی که بالاترین حقوق‌ها را می‌گیرند، محصول کاپیتالیسم نظارتی هستند و قوی‌ترین مغز‌های سیلیکون‌ولی که اساساً شبکه‌های اجتماعی را این‌گونه طراحی کرده‌اند که شما گرفتار آن شوید، بجنگند.»
از ایجاد تضاد تا احتمال اعتیادمحمد رهبری، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی نیز در همین مورد می‌گوید: «این واقعیتی غیرقابل انکار است که ذهن ما، در ساعات گوناگونی از شبانه‌روز درگیر شبکه‌های اجتماعی، محتوای منتشرشده در آن و مبادلات و ارتباطاتی است که در این بستر شکل می‌گیرد. امری که بدون شک بر روان و احوالات‌مان اثرگذار است و در مواردی به صورتی جدی کیفیت زندگی‌مان را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و با فراهم‌آوردن موجبات مقایسه مدام زندگی خود با دیگران سبب‌ساز افت آن می‌شود. هرچند با توجه به موقعیت اجتماعی و حرفه‌ای سلنا گومز به نظر نمی‌رسد که این دغدغه موجب کناره‌گیری او از مدیریت مستقیم اکانت اینستاگرامش شده باشد، اما گرفتارآمدن افراد در چرخه مقایسه زندگی خود با زندگی دیگران در شبکه‌های اجتماعی، واقعیتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد.»
واقعیت دیگری که نمی‌توان به انکار آن پرداخت اعتیادآور بودن شبکه‌های اجتماعی است. رهبری با اشاره به این موضوع می‌افزاید: «مسئله‌ای که من نیز در یکی از پژوهش‌هایم به بررسی آن پرداخته و از تعبیر لایک‌بارگی یا لایک‌وارگی در‌خصوصش استفاده کردم، تعبیری که از جمله نمونه‌های مشابه آن، می‌توان به عبارت کالابارگی یا کالاوارگی اشاره کرد. دلیل استفاده من از این تعبیر آن بود که در برخی از موارد افراد حتی ممکن است برای کسب لایک بیشتر و احتمال دیده شدن بالاتر از ارزش‌های خود نیز بگذرند.
به عبارت دیگر برای آن که لایک بیشتری به دست آورند از انجام کاری که تا پیش از این ارزش می‌شمارندش دست بردارند و حتی به کاری دست بزنند که وجدان‌شان انجامش را تایید نمی‌کند. این واقعیتی غیرقابل‌انکار در شبکه‌های اجتماعی است هرچند شدت و ضعف آن و اینکه در میان چه طبقه‌ای از کاربران پررنگ‌تر و در میان کدام طبقه کم‌رنگ‌تر است نیازمند ارزیابی است.
این واقعیت همچنین موجب ایجاد تضاد‌هایی روانی برای کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌شود چراکه زندگی‌کردن به شیوه‌ای معارض با ارزش‌ها و باورهای فرد یا دست‌کم ناهمخوان با آن، در درازمدت تبعات جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت. در خصوص علت اعتیادآوربودن شبکه‌های اجتماعی نیز اگرچه صحبت در مورد آن بیشتر در حوزه کاری روان‌شناسان می‌گنجد، اما تصور و تجربیات من، نشان می‌دهد لایک گرفتن خود کارکردی مشابه دریافت جایزه دارد.
جایزه‌ای که دریافت آن، موجب خوشحالی و تکرار همان کاری می‌شود که در بار نخست منجر به دریافت جایزه شده است و کاملاً از احتمال اعتیادآوربودن برخوردار است.»
رهبری در پایان تاکید می‌کند اگر بخواهم از منظر واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی به موضوع بنگرم باید بگویم شبکه‌های اجتماعی می‌توانند موجب نوعی تضاد و آنومی در میان کاربران‌شان و همچنین موجب اعتیاد شوند. هرچند اینکه این اتفاق برای هر کدام از طبقات کاربران شبکه‌های اجتماعی با چه شدتی رخ می‌دهد بحث دیگری است که صحبت در مورد آن فرصتی دیگر می‌طلبد.
جاده کندوان یک طرفه شد